Bestuurs­rap­portage II-2024 (Burap II-2024)

Waar krijgt u energie van? Opladen met een wandeling door het bos? Ontspannen met het bezoek aan een museum? Voldoende, goed eten? Of letterlijk uit het stopcontact. Energie zit in veel verschillende dingen, en het is allemaal belangrijk. En ik zie de energie van Brabant ook op veel plekken terug in deze tweede bestuursrapportage (Burap) van 2024.

Energietransitie
Er gebeurt in Brabant veel op het gebied van energie. Er wordt gewerkt aan de RES-doelen, helaas moet hier nog wel veel voor gebeuren. Netcongestie blijft een probleem. Daarom zal ik hier nogmaals pleiten om in te blijven zetten op energiebesparing. Bijvoorbeeld door het verbeteren van het openbaar vervoernetwerk, zodat niet iedereen particuliere auto’s meer nodig heeft. Een elektrische auto is beter dan een diesel, maar een elektrische bus is beter dan tien elektrische auto’s.

Ook bijvoorbeeld warmtepompen zijn beter voor het milieu dan gas, maar gebruiken stroom. Gelukkig heeft GS aangekondigd bezig te zijn met een eigen warmtebedrijf. Mijn fractie is er een groot voorstander van dat we hier als overheid een rol in pakken, en we vinden het dan ook heel fijn om te horen dat de gedeputeerde hier al stappen in zet.

Maar ik heb ook een kritische noot. In de Burap staan een heleboel groene bolletjes in dit hoofdstuk, bij indicatoren die helemaal niet ingevuld zijn. Er staat dat wordt gewacht tot de uitvoeringsagenda is vastgesteld, maar heeft de 80%-versie niet genoeg handvatten kunnen geven om op zijn minst te weten waar we naartoe willen? Er zijn meer uitvoeringsagenda’s nog in de maak, en de rest van de Burap staat wel vol met indicatoren. Kan GS daar een toelichting op geven?

Landbouw en voedsel
Waar een huis energie krijgt in de vorm van stroom, gas en warmte, krijgt het lichaam energie in de vorm van koolhydraten, eiwitten en vetten. Ik ga dus door naar landbouw en voedsel. Het landbouwbeleid is er niet op gefocust om er simpelweg voor te zorgen dat we voldoende eten hebben. We willen economisch toonaangevend zijn in Europa. En om meer geld binnen te krijgen wordt al snel geïntensiveerd. Met alle gevolgen van dien. We stoppen er meer energie in dan we terugkrijgen. Het stoplicht onder de indicator ‘economisch toonaangevend’ staat op oranje, we weten niet eens of het ons gaat lukken. Misschien wordt het tijd om onze focus te verschuiven.

Wat we wel weten is dat de landbouwsector moet verduurzamen. Minder dieren, meer biologisch areaal. Er wordt ingezet op natuurinclusief, maar we weten nog niet wat dat betekent. Toch staan er in de Burap getallen genoemd en worden bedrijven geholpen met omschakelen. Het risico bestaat, aldus het antwoord op onze technische vragen, dat deze bedrijven dan later toch niet voldoen aan de landelijke definitie. Waarom wordt deze indicator dan meegenomen in de Burap? Wat voor betekenis heeft dit als binnenkort kan blijken dat we bij lange na niet zo goed op weg zijn als we dachten? Maar belangrijker nog: Hoe gaan we ervoor zorgen dat boeren niet door ons in de knel komen te zitten?

Want dat hebben natuurlijk eerder gedaan door in te zetten op elektrische lapmiddelen als luchtwassers en stalvloeren om stikstof te reduceren, waar boeren aan vastzitten terwijl keer op keer blijkt dat het niet helpt. Laten we de stekker uit dat systeem trekken, en energie zetten in het omschakelen naar écht duurzaam.

Een belangrijke stap naar duurzamer eten is de omschakeling naar meer plantaardig. Want waar dieren hun energie halen uit hun eten, wat heel inefficiënt is en dus veel verspilling met zich meebrengt, halen planten hun energie uit zonlicht.

Natuur en milieu
Toch hebben veel planten in Brabant het moeilijk. Ik ga dus door naar natuur en milieu. Wanneer we in het hoofdstuk over natuur en milieu kijken zien we weer veel gele stoplichten. We zijn nog niet goed op weg met het realiseren van Natuurnetwerk Brabant, er zijn nog niet voldoende bossen aangelegd en gerevitaliseerd en de Natura 2000-gebieden zijn nog niet genoeg versterkt. We snappen dat met het vervallen van Rijksmiddelen de situatie nog lastiger is geworden, en mijn fractie prijst de gedeputeerde natuur voor haar onverminderde ambitie.

Als belangrijke reden wordt ook gegeven dat het moeilijk blijkt om grond te verkrijgen. Mijn partij snapt heel goed dat het altijd beter is om in goed overleg tot een oplossing te komen, maar blijkbaar lopen we tegen weerstand aan. En kijkend naar deze knaloranje bestuursrapportage vragen wij ons toch af: Wanneer wordt overgegaan op meer dwingende maatregelen? Is de provincie al concrete plannen aan het maken voor hard juridisch instrumentarium, zoals onteigenen? En zo niet, hoe donker moeten de stoplichten kleuren voordat we hier wel op overgaan? Zeker overwegende dat bij dit instrument grondeigenaren volledig gecompenseerd worden.

Tevens komt er regelmatig grasland vrij doordat een boer bijvoorbeeld wordt uitgekocht door de provincie. Dit wordt nog te vaak vervolgens ingezet voor intensieve akkerbouw. Het college komt met beleid om grasland te behouden, maar zou de omzetting van grasland naar kruidenrijk grasland, biologische akkerbouw of zelfs natuur óók een optie zijn, wat het college betreft? Dat grondgebruik draagt tenslotte nog meer bij aan de doelen die we stellen voor onze leefomgeving. Graag een reactie van de gedeputeerde. Ik wacht in spanning.

Laten we ervoor zorgen dat de planten en dieren in Brabant een toekomst hebben en de biodiversiteit verbetert. Dit is ook beter voor de mens, voor wie een groene omgeving rust brengt en hen daarmee ontspant en oplaadt.

Water en bodem
Behalve energie hebben planten ook grondstoffen nodig om te kunnen groeien. Dit halen zij onder andere uit het water en de bodem. Maar helaas staat dit programma er ook nog niet al te best voor.

We zijn als PS recent in een themabijeenkomst geïnformeerd over de stand van zaken rondom de Kaderrichtlijn Water, en mijn fractie gelooft ook hier dat er heel hard gewerkt wordt aan het oplossen van dit probleem. Maar het lijkt nog steeds onvoldoende te zijn, en wij maken ons ernstige zorgen over de gevolgen voor dier, natuur en mens als de waterkwaliteit zo lang te slecht blijft. Ook hier blijkt dat het verkrijgen van grond een struikelblok is. Daarom nogmaals de vraag: Wat gaat GS doen om ervoor te zorgen dat deze blokkade wordt weggehaald en in de volgende Burap de stoplichten op groen kunnen? Of in ieder geval geel, in plaats van rood. Het kan wel twee tot drie jaar duren voordat juridische instrumenten ingezet kunnen worden, en we als provincie daadwerkelijk eigenaar van de grond kunnen zijn, en dan is het al 2027.

Zoals bij elke rapportage is te zien dat het met sommige projecten beter gaat dan met andere. Sommige inspanningen mogen echt nog wel wat harder. Gelukkig ken ik dit college als een college dat graag hun volle vermogen inzet op het oplossen van problemen. Ga daar vooral mee door. Laten we oog houden voor waar Brabant energie van krijgt, en daar met volle kracht tegenaan gaan.