Jaar­stukken 2023

Gezondheid. Ik denk dat er geen enkel ander onderwerp is dat voor ons allemaal, zo van waarde is. Gezondheid loopt terecht door alle beleidskaders heen. “Health in al policies”. Als we de gezondheid van de Brabanders serieus nemen, en ik denk dat we dat allemaal doen, moeten we op alle beleidsterreinen nadenken over hoe het onze gezondheid beïnvloed. Maar dit zien we niet voldoende terug in de jaarstukken van 2023.

Een tekenend voorbeeld hiervan is de statistiek dat één op de drie Brabanders die in de buurt woont van een veehouder, bang is voor hun gezondheid. Dat is echt veel. En wat heeft de provincie gedaan om te proberen dit te verminderen? Niet de risicofactoren wegnemen, maar we zijn bij basisscholen langs gegaan met educatieprojecten. Dan neem je de zorgen van de burgers toch niet serieus? En die zijn niet onterecht.

Een landbouwtransitie kan juist bijdragen aan een gezondere leefomgeving. Door meer samen te werken met de natuur. Het is fijn om te lezen dat er met honderden ondernemers gesprekken over de transitie naar natuurinclusief zijn gevoerd, en een deel ook werkelijk stappen heeft ondernomen.

Anderzijds zitten daar misschien wel risico’s aan, gezien we nog steeds geen eenduidige definitie van ‘natuurinclusieve landbouw’ hebben. Kan de gedeputeerde verzekeren dat de boeren, die nu stappen nemen naar natuurinclusief, geen investeringen doen die later niet terug te verdienen zijn omdat het toch niet valt onder de nog te vormen definitie van ‘natuurinclusieve landbouw’? Of erger nog: dat we de definitie moeten gaan afzwakken, om te voorkomen dat boeren buiten de boot vallen. Ik weet dat we na het reces nog te spreken komen over de definitie van natuurinclusief, maar nú zijn boeren al stappen aan het nemen.

Ook is landbouw uiteraard van belang voor gezond eten. Een meer plantaardig dieet, en dus meer plantaardige landbouw, kan daaraan bijdragen. Nederlanders eten gemiddeld te veel vlees. Zoals ik vanochtend ook al zei: de toekomst is plantaardig. Hier moeten we verder aan werken.

In de jaarstukken is te lezen dat 3,5% van de ziektelast in Nederland komt door een ongezond buitenmilieu. Daarom moeten we inzetten op goede lucht-, water- en bodemkwaliteit. Maar deze is verre van geborgd.

De waterkwaliteit voldoet niet overal aan de wettelijke eisen. Eén van de redenen hiervoor is wetgeving vanuit het Rijk en EU ten aanzien van mest en bestrijdingsmiddelen. Proef ik daaruit dat het college ook niet tevreden is met deze wetgeving, dus dat die wel wat strenger mag?

Er gaan ook nog relatief weinig middelen naar de waterschappen voor projecten gericht op verdrogingsbestrijding ten behoeve van de natte natuurparels en het in balans brengen van het grondwatersysteem. Kunt u uitleggen hoe dat komt?

Ook biodiversiteit en natuur zijn geen luxe. En natuur die gebukt gaat onder stikstof, wordt eenzijdige natuur waardoor heel veel dieren en insecten niet meer aan hun voedsel kunnen komen en uitsterven. Broodnodige bestuivers die niet alleen van zichzelf waarde hebben, maar die ook van grote waarde zijn voor onze voedselproductie en dus ja: gezondheid. En voor de landbouwsector. Vóór de boeren zijn, betekent dus ook, vóór een diverse natuur en geen eenzijdige natuur als gevolg van stikstof.

Geld en grond worden vaak als reden genoemd waarom de natuur nog achter blijft op de doelstellingen, en nu komt daar als reden bij dat agrariërs wachten op duidelijkheid en mogelijkheden in het kader van het transitiefonds en het BPLG. Het zal u dan ook niet verbazen dat wij u nogmaals vragen om meer inzet en actie op dit gebied waar we als provincie aan zet zijn.

Ik kan nog wel even doorgaan. We scoren oranje op de vermindering van geluidsoverlast, oranje op zeer zorgwekkende stoffen, oranje op externe veiligheid. We zijn zo ambitieus op papier, met onze drie gezonde levensjaren en ‘health in al policies’, maar in de praktijk lopen we achter op veel gebieden. Dat is jammer. Laten we er samen voor kiezen juist datgeen te prioriteren wat we allemaal even belangrijk vinden, en het beleid daaruit voort te laten vloeien. Dan weet ik zeker dat dit elke euro meer dan waard is.