Vragen over de opruk­kende, giftige bollen­teelt in Brabant, zoals bij het Enge­lermeer in Den Bosch

Indiendatum: 17 mei 2024
Antwoorddatum: 27 jun. 2024

Met de forse toename van bollenteelt in Brabant neemt ook de onrust onder Brabanders toe. De teelt van onder andere gladiolen en met name lelies gaat namelijk gepaard met erg veel gifgebruik. Dat heeft grote gevolgen voor zowel de natuur als de gezondheid van mensen. Wij delen dan ook in de zorgen onder Brabanders en hebben alle begrip voor de weerstand tegen bollenteelt in Brabant.

Zo ook tegen de voorgenomen bollenteelt aan het Engelermeer in ‘s-Hertogenbosch. Het gaat hier om een perceel dat, naast het Engelermeer, ook grenst aan het Natuur Netwerk Brabant (NNB).

Eerder dit jaar zijn er over de lelieteelt in Brabant vragen gesteld door de SP-fractie, die op 9 april zijn beantwoord. In uw beantwoording lezen wij weinig wil om vanuit de provincie actie te ondernemen tegen de groeiende gifgolf vanuit de in Brabant uitbreidende lelieteelt.

Daarom hebben wij de volgende vragen.

1. Deelt u de zorgen, die onder Brabanders leven, over (de toename van) bollenteelt en het daarmee gepaarde grootschalige gifgebruik?

Antwoord:
Ja, wij herkennen de zorgen die onder een deel van de Brabanders leeft. Er zijn daarbij overigens grote verschillen in het gewasbeschermingsmiddelengebruik (toegelaten toepassingen van werkzame stoffen en frequentie) binnen de verschillende bolgewassen.

2. Op welke wijze kunnen we als provincie de inwoners van Brabant wél (verder) beschermen tegen de gezondheidsgevaren van landbouwgif, en welke mate bent u bereid deze mogelijkheden toe te passen? Graag een toelichting.

Antwoord:
In eerste instantie is het Ctgb/ministerie van LNV de verantwoordelijke voor de toelating van gewasbeschermingsmiddelen. Als provincie kunnen we aanvullende voorwaarden bij de geldende Rijksregels voor toepassing van nutriënten en gewasbeschermingsmiddelen stellen wanneer er specifieke waarden in het geding zijn. Het is dus noodzakelijk juridisch houdbare argumentatie te hanteren op basis van onderbouwd, vastgesteld beleid. Er kan bijvoorbeeld sprake zijn van een provinciaal belang wanneer de doelstelling van de Kaderrichtlijn Water of natuurwaarden in het geding zijn. Dat betekent ook dat een algeheel verbod voor alle gronden in de provincie Noord-Brabant complex is, omdat mogelijk niet onderbouwd kan worden dat er bij toepassing op ieder perceel sprake zal zijn van provinciale waarden die in het geding zijn.
Op de provinciale gronden zijn de teelten van intensieve gewassen met een relatief hoog gebruik van gewasbeschermingsmiddelen uitgesloten, zoals onder andere bollen. Ook is het gebruik van glyfosaathoudende middelen niet toegestaan. Vanaf 1 januari 2025 is het op provinciale gronden die binnen 1 kilometer van Natura2000-gebied liggen verboden om chemische gewasbescherming toe te passen.

3. Bent u het met ons eens dat er directe provinciale belangen zijn gemoeid met de voorgenomen bollenteelt naast het Engelermeer en NNB, gezien de effecten op de ecologie / natuurwaarden en op de waterkwaliteit? Zo nee, waarom niet?

Antwoord:
We kunnen niet op voorhand aantonen dat provinciale belangen direct worden geschaad. Die belangen kunnen worden geschaad indien de normering voor de waterkwaliteit niet meer wordt gehaald of dat (resten van) gewasbeschermingsmiddelen verwaaien naar het NNB-gebied. We zullen in overleg treden met o.m. het waterschap om dat te monitoren.

4. Wij gaan er vanuit dat bollenteelt, met het daarmee gepaarde gifgebruik, direct naast water het behalen van de KRW-doelen alleen maar moeilijker zal maken. Is uw college er zeker van dat dit niet het geval is? Zo ja, graag een toelichting.

Antwoord:
Nee, daar zijn wij niet zeker van. Maar er zijn Rijksmaatregelen verplicht rondom KRW-waterlopen, zoals verplichte spuitvrije zones, die de invloed op de waterkwaliteit tot een minimum beogen te beperken.

5. Heeft u al contact gehad met de gemeente ’s-Hertogenbosch over de voorgenomen bollenteelt, bijvoorbeeld middels het indienen van een zienswijze? Zo nee, bent u bereid dat alsnog te doen?

Antwoord:
Nee, wij hebben geen contact gehad met de gemeente. Het betreffende perceel heeft een agrarische functie, waardoor het voorgenomen gebruik van het perceel past binnen het omgevingsplan. Ook betreft het hier niet direct een KRW-waterloop. Er is daardoor geen grondslag voor het indienen van een zienswijze.

6. Bent u bereid om ook het Rijk op te roepen om direct maatregelen te nemen om het gifgebruik drastisch te beperken? Zo nee, waarom niet?

Antwoord:
Ondanks de zorgen rondom het gewasbeschermingsmiddelengebruik, zien we ook dat het nog niet mogelijk is om in de gehele land- en tuinbouw het middelengebruik in een keer te beperken of drastisch te verlagen. Wel zijn er steeds meer ontwikkelingen op dit vlak. Het Rijk is samen met een groot aantal stakeholders inmiddels bezig het Uitvoeringsprogramma Toekomstvisie Gewasbescherming 2030. Hierin wordt gewerkt aan weerbare plant- en teeltsystemen en verbinden van landbouw en natuur, met als doel het telen van gewassen nagenoeg zonder emissies naar het milieu en nagenoeg zonder residuen op producten.
Daarnaast spreken we het Rijk regelmatig over de gezamenlijke inspanning om de natuur- en waterdoelen te behalen en wijzen daarbij ook op (lokale) inperking van emissies en middelengebruik als mogelijke maatregel.