Debat duiding ontstane situatie na afbreken onder­han­de­lingen bestuurs­ak­koord

Voorzitter,
Ik zei het in mijn eerste bijdrage in deze Staten, en ik zal het vandaag herhalen: Met gezond verstand en een beetje empathie komen we een heel eind. Daar is het nu tijd voor. Het is tijd voor empathie voor alle slachtoffers van de stikstofcrisis, dieren en mensen.

En het is tijd voor gezond verstand, want het is onbegrijpelijk dat de onderhandelingen zijn vastgelopen op de stallendeadline. Hoewel er, blijkbaar, meer punten lagen, was dit volgend de BBB het breekpunt. Hoe dan ook is óók de stallendeadline een breekpunt geweest. Daarin wordt gezocht naar een oplossing voor een probleem waar al lang een oplossing voor bestaat. Er hoeven helemaal geen tovervloeren of luchtwassers bij te komen. De datum daarvoor is een non-discussie die afleidt van het echte probleem: dat de agro-industrie haar verdienmodel in stand wil houden door zo veel mogelijk dieren op een klein stukje land te houden. Met de uitstoot van, onder andere, te veel stikstof als gevolg. De enige echte oplossing is veel minder dieren houden. En het is al opgenomen in de IOV dat boeren op die manier kunnen voldoen aan de stikstofreductie-eisen. Als de oplossing al helder is, waarom blijft de politiek dan zo vast zitten?

Dit gebrek aan politieke daadkracht brengt grote gevolgen met zich mee. De natuur heeft het zwaar te verduren, niet alleen door stikstof, maar ook door versnippering, landbouwgif en slecht waterbeheer. En de Brabanders hebben het ook zwaar te verduren, want door de ongezonde lucht, van onder andere stikstof, leven mensen in Brabant gemiddeld een jaar korter dan in andere provincies. Dat kunnen we toch niet verkopen aan de inwoners van onze provincie?

Dus hoe nu verder? Wat de Partij voor de Dieren betreft is duidelijk gebleken dat we niet moeten proberen tot een dichtgetimmerd coalitieakkoord te komen. Als de verkiezingsuitslag iets heeft laten zien, is het dat de kiezers toe zijn aan verandering. Dan moeten we ook gaan nadenken over wat wij zelf anders kunnen doen. Een akkoord op hoofdlijnen, eventueel zelfs met wisselende meerderheden, geeft ruimt voor inhoudelijke debatten en een goede samenwerking tussen de coalitie en de oppositie. Verandering vergt lef, maar als we doorgaan zoals we al jaren bezig zijn komen we er niet.

Als we over tien, twintig jaar met zijn allen een rondje door Brabant fietsen, kúnnen we kruidenrijke weilanden zien, waar koeien met hoorns, varkens met krulstaarten en geiten met bokjes in de staan. We kunnen genieten van de frisse lucht die de groeiende bossen met zich mee brengen. Boeren kunnen weer echt boeren, burgers kunnen weer wonen. Blokkendozen en bedrijventerreinen kunnen ruimte maken voor bomen en bloemen. Daarvoor is een systeemverandering nodig in de landbouw en in de hele economie, waarbij niet het verdienmodel van de grote bedrijven centraal staat, maar duurzaamheid, dierenwelzijn en leefbaarheid. Vandaag kunnen we de eerste stap al zetten.