Vragen over de alsmaar aanhou­dende stank­overlast door mest­fa­briek Den Ouden in Helmond

Indiendatum: 24 apr. 2023
Antwoorddatum: 25 mei 2023

Mestverwerker Den Ouden in gemeente Helmond is al jarenlang, misschien wel letterlijk, een hoofdpijndossier.

In 2017 werd de Aa vervuild door een forse lekkage in acht opslagtanks. Die situatie was maanden later nog niet verholpen, waarop de provincie met dwangsommen dreigde. Ook zorgt de mestfabriek al jaren voor stankoverlast, vooral in de nabij gelegen wijken Brouwhuis en Rijpelberg, waarop de provincie strengere eisen heeft gesteld. Maar daarmee was de kous nog niet af.

De provincie is met Den Ouden een poos over de overlastsituatie in overleg geweest, om “langdurige juridische procedures te voorkomen”. In maart 2020 is daar toch vanaf gestapt, en is in overleg met de gemeente Helmond besloten de gesprekken te beëindigen. De provincie is toen het pad van maatwerkvoorschriften gaan bewandelen.

Nu lezen we dat de problematiek rond Den Ouden nog steeds niet is opgelost. Blijkbaar zijn er bemiddelingspogingen geweest, tussen de omwonenden, de gemeente, de provincie, de omgevingsdienst en het mestverwerkingsbedrijf. Het geduld van de gemeente zou eerder dit jaar al op zijn geweest, maar op verzoek van de provincie is de gemeente blijven overleggen. Tot nu.

Wij hebben hierover de volgende vragen.

1. Graag krijgen we een beeld van wat er tussen maart 2020 (het stoppen van het overleg toen) en nu is gebeurd in dit dossier, met daarbij ook aandacht voor de uitkomsten van de maatwerkvoorschriften (is de hogere schoorsteen met daarin “technische snufjes” om de geuruitstoot te beperken uiteindelijk gerealiseerd?).

Antwoord:
Na het stoppen van bovengenoemde overlegsituatie hebben wij besloten om maatwerkvoorschriften op te stellen en op te leggen. Op 15 juni 2020 hebben wij ambtshalve maatwerkvoorschriften opgelegd. De maatwerkvoorschriften hadden onder andere betrekking op 50% strengere geuremissievoorschriften, verhoging van de schoorsteen van 40 meter naar 75 meter en voorschriften voor het monitoren, beheren en onderhouden van de geurreducerende voorziening. De ABRvS heeft het besluit vernietigd. De opgenomen maatregelen zijn niet gerealiseerd.
Na de zitting bij de ABRvS over bovenstaande procedure hebben wij het initiatief genomen voor een mediationtraject. Dit traject is in maart 2022 gestart met het doel het vaststellen van een door alle partijen gedragen aanvaardbaar geurhinderniveau in een (maatwerk) besluit. De mediation is uiteindelijk op 17 april 2023 zonder vaststellingsovereenkomst beëindigd.
Verder hebben wij in dit dossier 2 zaken waarbij door Den Ouden hoger beroep is aangetekend (één besluit tot het buiten behandeling laten van een aanvraag en één hoger beroep wegens niet tijdig beslissen). In beide zaken zijn wij door de rechtbank Oost-Brabant in het gelijk gesteld, waarop Den Ouden in beide zaken hoger beroep bij de Afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State heeft aangetekend tegen deze uitspraken van de rechtbank.
Daarnaast hebben wij op 31 maart 2022 een vergunning verleend voor enkele wijzigingen, waaronder het plaatsen van koolfilters naast de loods ter vervanging van de bestaande koolfilters. De 3 bestaande koolfilters, elk met een volume van 33 m3 (= totaal 99 m3) worden vervangen door 6 (uitwisselbare) containers, elk met een volume van 50 m3 (= totaal 300 m3). Het systeem wordt tevens voorzien van diverse sensoren waarmee de procescondities gemonitord worden en tijdig het moment van verzadiging van de kool gesignaleerd wordt. Tegen deze vergunning is door omwonenden bezwaar en later ook beroep aangetekend. Deze procedure loopt ook nog. De voorzieningen zijn nog niet gerealiseerd.

2. Welke handhavingsinstrumenten zijn in al die jaren toegepast op Den Ouden, en wat was het effect van de individuele handhavingsinstrumenten?

Antwoord:
Sinds 2014 worden zeer regelmatig geurmetingen uitgevoerd bij Den Ouden. Dit heeft ertoe geleid dat op 5 juli 2019 een last onder dwangsom is opgelegd. In augustus 2019 is een overtreding van deze last onder dwangsom geconstateerd en ingevorderd. Sindsdien zijn er geen overtredingen meer voortgekomen uit de metingen. Het effect van de opgelegde last onder dwangsom is dat Den Ouden vaker overgaat tot het wisselen van de koolstoffilters, welke een positieve uitwerking hebben op de geurbeleving.

3. Zijn in deze kwestie door de provincie dwangsommen verbeurd? Zo ja, hoeveel?

Antwoord:
Den Ouden heeft in augustus 2019 één keer een dwangsom verbeurd omdat niet aan de geurnormen werd voldaan. De ingevorderde dwangsom is uiteindelijk terugbetaald nadat de Raad van State het dwangsombesluit heeft vernietigd bij uitspraak van 22 juli 2022.

4. Hoeveel heeft Den Ouden de provincie al gekost, aan overleggen, juridische stappen, etc.? Graag een overzicht.

Antwoord:
In de onderstaande tabel zijn de kosten van de omgevingsdiensten voor vergunningverlening, toezicht, handhaving en afhandeling meldingen in totaal vermeld.

5. Houdt deze meststankproblematiek nu al jarenlang aan doordat een heilig geloof in overleg vanuit de provincie niet is opgewassen tegenover een op winstmaximalisatie gerichte bedrijfsvoering van Den Ouden? Zo nee, hoe kan het dan zijn dat deze kwestie nog steeds niet is opgelost; mist de provincie hiervoor de benodigde bevoegdheden?

Antwoord:
Nee, op het gebied van de geurnormen voldoet Den Ouden aan de voorschriften. Op 5 juli 2019 hebben wij naar aanleiding van overschrijdingen van de geurnormen een last onder dwangsom opgelegd om herhaling te voorkomen. De last onder dwangsom hebben wij op 24 september 2021 op verzoek ingetrokken omdat er gedurende meer dan een jaar geen dwangsom was verbeurd. Sinds augustus 2019 is tijdens metingen geen overtreding geconstateerd. De meest recente meting dateert van april 2023. Indien wij geen overtredingen van de geurnormen constateren hebben wij geen grond om een nieuw handhavingstraject te starten.

6. Kunt u garanderen dat dit soort slepende situaties met mestfabrieken zich niet voor gaan doen onder de Uitvoeringsagenda Mest? Zo ja, waarop baseert u die garantie?

Antwoord:
Het reduceren van overlast op bestaande knelpunt-locaties inzake industriële mestbewerking op verzamellocaties is een speerpunt van de UA Mest. We proberen zo goed als mogelijk ervoor te zorgen dat mestbewerkings- en mestverwerkingsinstallaties in harmonie met hun omgeving in werking kunnen zijn en blijven. Daar waar nodig gaan we in overleg met het bedrijf om extra maatregelen te nemen ter voorkoming van overlast.

7. Hoeveel geduld moeten de bewoners van de met stank belaagde wijken Brouwhuis en Rijpelberg volgens u nog opbrengen?

Antwoord:
In geval van Den Ouden zullen wij frequent geurmetingen uitvoeren om de controleren of het bedrijf voldoet aan de gestelde normen. Op dit moment hebben wij geen grond om de bestaande normen aan te scherpen dan wel een handhavingstraject op te starten.