Vragen over eventuele water­winning in Kruisland

Indiendatum: 25 mei 2023
Antwoorddatum: 20 jun. 2023

Brabant Water heeft de wens om meer water te gaan oppompen in Kruisland aan de noordzijde van de Brabantse Wal. Ze gebruiken daarvoor ongebruikte vergunde ruimte voor wateronttrekking op een andere locatie. De Brabantse Wal is ernstig verdroogd en waterwinning heeft een verder negatief effect. Er is een forse onverzadigde zone tussen de freatische waterspiegel en het diepe watervoerend pakket. Waterbedrijven zeggen dat er daardoor geen negatief effect is op de freatische waterspiegel, maar uit effecten uit het verleden blijkt dat dat effect er wel is. Het oppervlakkige water sijpelt heel snel weg door de bodem en er is te weinig tegendruk. 5 jaar na de start van de waterwinning bij Huijbergen begon het Groote meer significant vaker droog te vallen. Dit is al sinds de jaren ’70 bekend. Dit heeft bij ons geleid tot de volgende vragen.

1. Voorlopig onderzoek naar de mogelijk waterwinning in Kruisland toont aan dat een negatief effect op Zoomland (Natura 2000-gebied Brabantse Wal) niet is uitgesloten. Dit wordt echter in de conclusies van het onderzoek niet meer genoemd. Hoe verklaart u dit en kan deze omissie worden hersteld zodat ook de scannende lezer hiervan op de hoogte raakt? Zo nee, waarom niet?

Antwoord:
Het is ons niet helemaal duidelijk op welk onderzoek u doelt. Er zijn nog geen definitieve berekeningen gedaan over de effecten op de natuur van de mogelijke onttrekking nabij Kruisland. Wij vermoeden dat u doelt op de landschapsecologische systeemanalyses, de zogenaamde LESA’s. In opdracht van Brabant Water zijn zeven natuurgebieden in West-Brabant die mogelijk effecten ondervinden van de grondwateronttrekking, onderzocht. Zo ook Zoomland. Bij deze onderzoeken zijn diverse partijen waaronder de TBO’s en wij zelf betrokken. Voor alle volledigheid zijn voor deze LESA’s ook gebieden meegenomen buiten de verwachte invloedssfeer, om niet op voorhand enig negatief effect uit te sluiten. Deze LESA´s hebben als doel het uitvoerig beschrijven van de verschillende natuurgebieden rondom Kruisland en hun waterafhankelijkheid. Het gaat hierbij om het vergaren van systeemkennis. Op een later moment worden de effectberekeningen van de mogelijke grondwateronttrekking in Kruisland gemaakt. De nu opgestelde LESA’s vormen input voor deze uit te voeren effectberekeningen. De effectberekeningen zijn onderdeel van de Milieueffectrapportage. Brabant Water doorloopt een vrijwillige m.e.r. procedure. De Notitie Reikwijdte en Detailniveau ligt nu ter inzage en de MER rapportage wordt naar verwachting later dit jaar of begin volgend jaar ter inzage gelegd zodat eenieder er kennis van kan nemen.

2. Het extra water zal worden opgepompt op basis van latente ruimte die geldt voor een andere locatie (en zelfs een ander waterlichaam), namelijk in Zuidoost Brabant. Op welke juridische basis gebeurt dit?

Antwoord:
Er is geen sprake van het administratief overzetten van de vergunning van Genneperparken naar Kruisland. Voor de onttrekking van grondwater in Kruisland wordt een nieuwe waterwetvergunning aangevraagd. Dit vergunningtraject doorloopt alle fases en moet aan dezelfde eisen voldoen als alle andere vergunningaanvragen in het kader van de Waterwet.
Tegelijkertijd met de aanvraag voor Kruisland vraagt Brabant Water om intrekking van (een deel van) de vergunning van Genneperparken. Dit past bij de bestuurlijke afspraken die wij met Brabant Water hebben gemaakt en bij het grondwaterconvenant. Zodoende neemt, als de vergunning voor Kruisland verleend wordt en de vergunning Genneperparken deels ingetrokken wordt, de totale vergunningsomvang van Brabant Water niet toe. De juridische basis wordt gevormd door de Waterwet en de Beleidsregel grondwaterbeheer 2023.

3. Is het gebruikelijk dat met onttrekkingsruimte wordt ‘gesaldeerd’? Zo ja, waarom?

Antwoord:
Nee, het is niet gebruikelijk dat met onttrekkingsruimte wordt gesaldeerd. Dat zal voor Kruisland ook niet het geval zijn. De Beleidsregel grondwaterbeheer 2023 staat toe dat het plafond van 250 miljoen m3 vergunde ruimte niet geldt als het een aanvraag betreft voor de drinkwatervoorziening in het peilgestuurde gebied van Brabant. Dat is hier het geval.

Brabant Water onderzoekt momenteel mogelijke droogteschade als gevolg van de extra waterwinning. Als ondanks maatregelen schade niet voorkomen kan worden, dan kan men ‘aanspraak maken op regelingen’.

4. Wordt volgens u hiermee voldoende bescherming geboden aan onze grondwaterafhankelijke natuur? Zo ja, waarom?

Antwoord:
Nee, de ‘regelingen’ bieden geen bescherming aan grondwaterafhankelijke natuur. De regelingen zijn bedoeld om financiële compensatie te bieden als een drinkwaterwinning aantoonbaar leidt tot droogteschade (bijvoorbeeld in het geval van verminderde gewasopbrengst).

5. Met wat voor soort regeling zou de schade aan de natuur door verdere wateronttrekking kunnen worden gecompenseerd?

Antwoord:
De plicht om onvermijdbare verliezen aan natuurwaarden door ingrepen te compenseren is opgenomen in internationale en nationale wet- en regelgeving. Uitgangspunt is daarbij altijd de mitigatie-hiërarchie: voorkomen-minimaliseren- mitigeren -compenseren. Compensatie is dus een laatste stap in een proces, uitdrukkelijk nadat de voorgaande stappen zijn gezet en er desondanks nog negatieve effecten blijven bestaan. De Wet natuurbescherming, de Waterwet en de Kaderrichtlijn Water alsmede het vrijwillige MER dat wordt uitgevoerd zouden voldoende waarborg moeten zijn om bij een eventuele nieuwe onttrekkingsvergunning bij Kruisland de schade aan de natuur zo veel mogelijk te voorkomen.

6. Is het uw bedoeling, of die van Brabant Water, om de groeiende behoefte aan drinkwater ook deels op te vangen door het zuiveren van rivierwater? Zo nee, waarom niet?

Antwoord:
Nee, het is niet de bedoeling van Brabant Water om drinkwater uit rivierwater te produceren. Het is wel de bedoeling om in de nabije toekomst een deel van het drinkwater uit andere bronnen dan grondwater te halen. Brabant Water heeft de mogelijke inzet van oppervlaktewater, waaronder rivierwater, brak water en zeewater onderzocht. Brabant Water kiest niet voor inzet van oppervlaktewater. Maaswater (ook Biesbosch) is een bron waarvan de kwaliteit onder druk staat en de kwantiteit varieert (winter- zomerafvoer). Bovendien wordt deze bron al door meerdere drinkwaterbedrijven gebruikt. Daarom kiest Brabant Water voor de inzet van brak water op de middellange termijn (2030) en voor de inzet van zeewater op de langere termijn.