Vragen over nóg een omgekomen zeearend

Indiendatum: 29 aug. 2022
Antwoorddatum: 20 sep. 2022

Op 28 augustus jongstleden is onder een van de windturbines bij de Kreekraksluizen een dode zeearend gevonden. Het betreft hier een park met turbines zonder mitigerende maatregelen zoals detectie en stilstandsvoorziening. Dit heeft bij ons geleid tot de volgende vragen.

1. Worden heden alle windturbines en windturbineparken standaard uitgerust met de benodigde technische voorzieningen voor mitigerende maatregelen, zoals een detectiesysteem en stilstandsvoorziening? Zo nee, waarom niet?

Antwoord:
Nee. Niet alle windturbines en windturbineparken worden daar standaard mee uitgerust. Dat is ook niet noodzakelijk om de staat van instandhouding van beschermde soorten, zoals de zeearend, te borgen. De staat van instandhouding van de zeearend in Nederland als broedvogel en als niet-broedvogel is gunstig. In Nederland staan ruim 2.200 windturbines. Jaarlijks valt als gevolg van een aanvaring met een windturbine incidenteel (en hooguit) een enkel slachtoffer onder de zeearenden. Wij vinden elke aanvaring van een zeearend met een windturbine onwenselijk. Dit is echter niet volledig te voorkomen.
Naast stilstandvoorzieningen wordt overigens ook gekeken naar innovatieve mitigerende maatregelen. Zo is in een Noors onderzoek aangetoond dat het zwart verven van een wiek leidt tot een forse reductie (70%) van het aantal aanvaringsslachtsoffers. In de Eemshaven wordt nu onderzocht of dit ook voor de situatie in Nederland geldt. Als de zwarte wiek ook in Nederland werkt, is dit namelijk een aantrekkelijke optie omdat, anders dan bij een stilstandvoorziening, dan niet enkel aanvaringsslachtoffers voorkomen kunnen worden, maar dat dit voorkomen kan worden tegen eenmalige kosten en zonder rendementsverlies. Aan dit onderzoek dragen wij bij.

2. Met welke technische voorzieningen voor mitigerende maatregelen zijn de nieuwe windturbines langs de A16 en meer zuidwaarts uitgerust?

Antwoord:
Voor de aanleg en exploitatie van de windturbines langs de A16 hebben wij in maart 2019 de op grond van de Wet natuurbescherming vereiste ontheffingen verleend. In de voorschriften is opgenomen dat elke windturbine wordt uitgerust met een stilstandvoorziening. Dat betreft een stilstandvoorziening om aanvaringen met vleermuizen te beperken. Een stilstandvoorziening voor vogels is niet voorgeschreven omdat de gunstige staat van instandhouding van vogels door de plaatsing en exploitatie van de windturbines niet in het geding komt. Specifiek ten aanzien van de zeearend is daarbij aangegeven dat uit het ecologische onderzoek blijkt dat de zeearend in de ruime omgeving zeer sporadisch voorkomt. Uit het onderzoek bleek ook dat het plangebied zelf nauwelijks geschikt foerageerhabitat is voor de zeearend en het aantal risicovolle vliegbewegingen van de zeearend zeer beperkt zal zijn.
Bij de huidige incidentele sterfte is een ontheffing voor de zeearend niet vereist en is een stilstandvoorziening voor deze soort niet nodig. Als wij zien dat er essentiële veranderingen in aanvaringsslachtoffers zijn waardoor de Wet natuurbescherming niet meer wordt nageleefd, zullen wij de eigenaar van het windpark daarop aanspreken.

3. Welke maatregelen zijn voorzien in/voor deze windturbines?

Antwoord:
Wij hebben begrepen dat de eigenaar van het windpark Kreekrak, waar de betreffende zeearend bij een aanvaring met een windturbine is omgekomen, op korte termijn in overleg gaat met natuurbeschermingsorganisaties om te bespreken of en hoe toekomstige aanvaringen met een zeearend voorkomen kunnen worden. Zie voor de windturbines langs de A16 ons antwoord op vraag 2.

De zeearend is een soort die zijn areaal uitbreidt en op steeds meer plaatsen in Brabant en in de rest van ons land voorkomt. Het is een soort die dagelijks grote afstanden kan afleggen tussen broedgebied en foerageergebieden. Daardoor neemt de kans toe dat op steeds meer plaatsen Zeearenden het slachtoffer kunnen worden van windturbines, ook als op het moment van vergunningverlening nog geen risico wordt voorzien. Gedurende de exploitatieperiode van een windpark, kunnen essentiële veranderingen in de vogel- en vleermuizenstand optreden.

4. Bent u het met ons eens dat alle nieuwe windturbines/windparken op zijn minst technisch moeten worden uitgerust zodat een detectiesysteem en een stilstandsvoorziening mogelijk zijn, ook al is er op het moment van toetsing van de vergunningaanvraag geen sprake van kwetsbare soorten in het gebied van de windturbine? Zo nee, waarom niet?

Antwoord:
Ja, voor zover ons bekend is, worden nieuwe windturbines voorzien van een mogelijkheid tot het installeren van een stilstandvoorziening, ook in de gevallen waarin – op het moment van ontheffingverlening – nog geen risico is voorzien m.b.t. beschermde soorten. Vanuit de Wnb kunnen we dit overigens niet eisen. De exploitanten van windparken doen dit uit eigen beweging.