Vragen over de consta­tering dat mest­ver­gisting de vee-industrie bestendigd, ten koste van de samen­leving

Indiendatum: 22 dec. 2023
Antwoorddatum: 23 jan. 2024

In opdracht van de gemeente Deurne heeft Royal HaskoningDHV de rol van groen gas uit mestvergisting, in het aardgasvrij maken van Deurne, onderzocht. In het rapport komt naar voren;

• Over mestvergisting: “Er is sprake van aanzienlijke schaalvoordelen, dit maakt het voor individuele kleinschalige bedrijven niet haalbaar. Voor grotere partijen is het daarentegen wel interessant. Dit kan leiden tot een verdere, ongewenste, schaalvergroting in de sector” (p. 10).
• “Covergisting van mest is een stap terug op de Ladder van Moerman” en “Feitelijk wordt bij co-vergisten organisch materiaal verbrand, terwijl inzet als bodemverbeteraar de minimumstandaard is” (p. 16).

Met de Uitvoeringsagenda Mest (UM) zet de provincie o.a. in op meer mestbewerking, waaronder mestvergisting. Over de productie van groen gas staat in de UM dat dit “een belangrijke bijdrage [kan] leveren aan energietransitie en duurzaamheid”. De wethouder van Deurne besluit op basis van het hierboven genoemde onderzoek echter dat groen gas uit de lokale energiemix wordt gehaald.

Een laatste punt uit het onderzoeksrapport, dat we willen benadrukken, is dat mestvergisting vooral financieel interessant is voor agrariërs, en dan met name de grote bedrijven. “Mestvergisting biedt financiële kansen, enkel voor agrariërs, niet voor inwoners. En mogelijk ook met keerzijden, bijv. grote kans op schaalvergroting veesector”.

Wij hebben hierover de volgende vragen:

1. Wat vind u van de constatering dat mestvergisting, vanwege de schaalvoordelen, schaalvergroting van de veehouderijsector in hand werkt?

Antwoord:
Wij nemen kennis van de bevindingen van Royal HaskoningDHV. In haar rapport wordt evenwel niet gesteld dat mestvergisting de vergroting van de veehouderijsector als geheel zal bevorderen. Gewezen wordt op mogelijke vergroting van individuele bedrijven. Wij kunnen ons echter voorstellen dat bij meer mestproductie ook meer biogas respectievelijk groen gas kan worden geproduceerd. Vooralsnog gaan wij ervan uit dat de productie van biogas of groen gas niet bepalend is voor de omvang van de veehouderijsector of individuele bedrijven. Uitgaande van mestbewerking wordt vergisting primair gezien als een extra instrument om de transitie naar kringlooplandbouw te bevorderen. De productie van biogas kan bijdragen aan verbetering van het verdienmodel voor de landbouwsector en van individuele bedrijven, maar kan niet gezien worden als een primaire inkomstenbron. Diverse andere factoren zijn in belangrijkere mate bepalend voor de schaalvergroting binnen de veehouderijsector.

2. Erkent uw college de genoemde beperkingen van de bijdrage van mestvergisting aan de energietransitie, en met name aan de warmtetransitie?

Antwoord:
Nee. De productie van groen gas is van groot belang voor de energietransitie, maar ook om de invloed van buitenlandse mogendheden op de Europese en nationale energiemarkt te verkleinen. Groen gas kan daar ingezet worden waar andere alternatieven, zoals collectieve warmte of elektrificatie niet mogelijk zijn. Ook kan groen gas gebruikt worden om elektriciteit mee op te wekken in perioden dat er geen duurzame elektriciteit voorhanden is of er sprake is van een piekvraag. Landelijk wordt de productie van groen gas als een ‘geen spijt maatregel’ beschouwd. Het verschil zit hem in een bijdrage leveren aan de gehele energietransitie en de visie van de gemeente Deurne ten aanzien van hun lokale warmtetransitie. De gemeente Deurne heeft in hun Transitievisie Warmte drie oplossingen benoemd: individueel, collectieve warmte en duurzaam gas. Nu is door de gemeente Deurne geconstateerd dat duurzaam gas (groen gas) niet de oplossing gaat zijn voor de gemeente Deurne. Dit is voor de gemeente spijtig, omdat het potentieel van duurzaam gas (groen gas) werd ingeschat op 1200 TJ. Echter, de bijmengverplichting van het Rijk bepaalt dat groen gas ingevoed moet worden in het landelijke netwerk. Dit houdt in dat de groen gas uit de gemeente Deurne niet direct beschikbaar komt voor de inwoners van Deurne en om die reden geen directe bijdrage levert aan de lokale warmtetransitie van de gemeente Deurne. Invoeding in het landelijke net draagt wel bij aan de warmtetransitie voor heel Nederland, omdat hiermee het aardgasgebruik kan worden terug gedrongen. Desalniettemin zien wij wel spanning tussen landelijk beleid en de ambities van gemeenten ten aanzien van groen gas.

3. Bent u het met onze fractie eens dat schaalvergroting van de veehouderijsector ongewenst is, en dat dit ingaat tegen de beweging van minder dieren in de veehouderij t.b.v. dierenwelzijn, natuurherstel, milieubescherming, waterkwaliteit, en zoönosenbestrijding?

Antwoord:
Nee, het is inherent aan de ontwikkeling van veehouderijsectoren dat er sprake is van een zekere schaalvergroting op individueel bedrijfsniveau, tegelijkertijd streven ook wij naar een verbetering van dierenwelzijn, natuurherstel, milieubescherming, waterkwaliteit en zoönosenbestrijding.

4. Erkent u de constateringen over co-vergisting? Zo ja, is dat in lijn met het provinciale mestbeleid? Zo nee, waarom niet en op basis waarvan niet?

Antwoord:
Ja, op dit moment wordt binnen het provinciale mestbeleid co-vergisting alleen toegestaan op vergunde locaties en bij nieuwe locaties op industrieterreinen. Ten aanzien van de voorwaarden met betrekking tot co-vergisting volgen we het landelijke beleid.

5. Wat is uw reactie op het besluit van gemeente Deurne om groen gas uit mestvergisting uit de lokale energiemix te halen omdat het niet betaalbaar is? En wat doet dit met de visie van uw college op de rol van groen gas uit mest in de warmtetransitie?

Antwoord:
Wij nemen kennis van de bevindingen van Royal HaskoningDHV. Het rapport stelt dat er geen financieel voordeel is voor de inwoners van de gemeente Deurne. En dat er grote prijsonzekerheid is, waarbij de aanname wordt gedaan dat groengas uit mestvergisting niet betaalbaar is. Dit verandert echter niets aan het standpunt van ons college. Wij blijven duurzaam groen gas zien als een waardevol alternatief voor aardgas en erkennen de mogelijke toepassingen daarvan. Conform het bestuursakkoord willen wij binnen de regels van de Omgevingsverordening ruimte blijven bieden voor vergisting en de productie van groen gas. Wij kunnen ons voorstellen dat als de betaalbaarheid daadwerkelijk onder druk staat, het aantal aanvragen om te komen tot mestbewerkingsinstallaties geen vlucht zal nemen.