Rapport commissie Remkes "Niet alles kan"

Voorzitter,
Eerder deze maand werd de 250e McDonalds in Nederland geopend. De locatie van de nieuwe vestiging is Eindhoven Airport. Reizigers kunnen nu dus, voorafgaand aan een goedkope vakantievlucht, ook nog even een hap goedkoop vlees eten. Het is een tekenend resultaat van hoe de verschillende waarden in onze samenleving zo ontzettend uit balans zijn geraakt.

Goedkoop vlees, luchtvaart, intensieve veehouderij en natuur; het is allemaal met elkaar verbonden en ondertussen hebben deze relaties de stikstofcrisis tot gevolg.

Deze verbondenheid vraagt om een integrale aanpak. Een aanpak bij de bron. De Partij voor de Dieren roept het al sinds haar oprichting in 2002, maar ondertussen staan we niet meer alleen. Commissie Remkes adviseert nu ook dat het aantal landbouwdieren verkleint dient te worden, om de stikstofdepositie op de Natura 2000-gebieden te verlagen.

Aanpak van GS is niet toereikend
Wat Gedeputeerde Staten nu voorstellen is echter geen integrale aanpak, maar incidentenmanagement: “we gaan kijken of we misschien wat bedrijven kunnen uitkopen”. Verder mag er gewoon weer opnieuw stikstof uitgestoten worden, als er op een andere plek maar minder uitstoot is. Dat is echt niet genoeg!

Ten eerste: Ammoniak verspreidt zich als een deken en beperkt zich niet tot de Natura 2000-gebieden. De landbouwuniversiteit in Wageningen concludeert dat minstens 50% van ammoniakuitstoot zich verder dan 50 kilometer van de bron verspreidt voordat het neerslaat. 20% Van de uitstoot slaat zelfs verder dan 1.000 kilometer neer. De gebiedsgerichte aanpak is dus een wassen neus. Hoe ziet de gedeputeerde dit?

Ten tweede, en misschien wel het belangrijkste: Een deel van de Brabantse natuur is zwaar, zwaar, zwáár overbelast. In de Peel is de neerslag vijf keer zo groot als de kritische depositiewaarde, de maximale depositie die de natuur kan hebben. Er is dus een reductie van meer dan 80% nodig. Afromen in individuele gevallen van 30% gaat simpelweg te langzaam.

En, voorzitter, de Raad van State heeft ook aangegeven dat de depositie eerst tot onder de kritische depositiewaarde terug gebracht moet worden, voordat er weer emissierechten uitgegeven kunnen worden.

Integrale aanpak vereist
Het is dus zaak dat de stikstofproblematiek volledig het hoofd wordt geboden. Niet alleen kijken naar luchtvaart of wegverkeer; maar vooral naar ons veehouderijbeleid. Niet alleen vanwege de Natura 2000-gebieden en de stikstofcrisis, maar ook vanwege de miljoenen dieren in de stallen, ookvanwege de stankoverlast in het buitengebied, ook vanwege de gezondheidsrisico’s voor omwonenden, ook vanwege de landschapsverwoesting, en ook vanwege het mestoverschot.

Elke dag stoppen er 5 tot 7 boerenbedrijven. Dan zou je denken dat daarmee het stikstofprobleem ook wordt opgelost. Helaas is niets minder waar; het aantal dieren blijft nagenoeg gelijk doordat de dierrechten worden opgekocht voor megastallen. Die ook in aantal blijven toenemen.

Er wordt gesuggereerd dat grotere stallen duurzamer zijn, maar ze lossen de problemen waarvoor we staan niet op; megastallen kunnen goedkoop vlees leveren aan fastfoodrestaurants op luchthavens, maar zetten de echte boeren buitenspel.

Het mestprobleem lossen we er ook niet mee op, en ook de uitstoot wordt er niet mee verlaagd. We zijn ook létterlijk bij de neus genomen, want het rendement van de combiwassers bleek veel lager, met dus meer geur- en ammoniakuitstoot dan veronderstelt.

We moeten ondertussen toch erkennen dat de weg van de technische innovatie ondertussen een doodlopende weg is. Zeker voor de duizenden dieren die per stalbrand een verschrikkelijkedood sterven in de vaak potdichte, volautomatische stallen.

Bouwstop op de veehouderij
Het huidige beleid is pappen en nathouden van een onhoudbaar systeem dat de overheid zelf heeft gecreëerd, door decennialang geen paal en perk te stellen aan onder andere de uitstoot van stikstof.

De uitspraken van de Commissie Remkes geven ons de kans op een omslag. Daar moeten we nu dan ook eenduidig voor kiezen. De stikstofcrisis vraagt om een integrale aanpak, zodat we straks weer een evenwichtige landbouw hebben waar we trotsop kunnen zijn.

We moeten de grootste vervuilers opkopen, te beginnen met de grootste stallen. En niet vrijwillig maar verplicht stoppen of verkleinen, en daarvoor ook alle mogelijke middelen inzetten. Niet alleen het stikstofgeld, maar ook het klimaatgeld, ook de 200 miljoen voor de warme sanering varkenshouderij.

Zoals gezegd, er zullen moeilijke besluiten genomen moeten worden. Gedeputeerde Grashoff gaf vanmorgen in de themacommissie aan dat hij wil dat wij met hem meedenken. Dat doen wij heel graag, maar we zien nog wel een groot probleem, namelijk dat stallen worden uitgebreid zonder dat er een stikstoftoename is. Dus sec gezegd: het bouwen van een grotere stal.

Dit betekent dat, als we deze uitbreidingen vergunningen, we meer belastinggeldkwijt zijn. Graag een reactie van GS.

Zekerheidshalve brengen wij onder het motto ‘eerst beleid, dan vergunning’ een motie in, waarbij we middels een voorbereidingsbesluit komen tot een bouwstop. Dit om te voorkomen dat we straks extra geld betalen om bedrijven uit te kopen die we nu nog kunnen vergunnen.

Dank u wel.