Omge­vings­ver­or­dening

Eerste termijn

Voorzitter,
We willen het bij deze behandeling van de Omgevingsverordening hebben over wind, over water en over aarde.

Want, voorzitter, de Omgevingsverordening heeft wellicht tot doel om de regelgeving makkelijker te maken, makkelijker voor allerhande initiatieven; wat de Partij voor de Dieren betreft is de Omgevingsverordening bedoeld om de kwetsbare waarden die we in Brabant hebben te beschermen. En dan denken wij vooral aan bescherming van de natuur, de dieren, het water – zowel de kwaliteit als de kwantiteit – en de lucht.

Zijn we tevreden met wat er nu voor ligt? Ten dele. We zien dat veel beschermingsregels nog steeds van kracht zijn, mede omdat bestaande regelgeving is overgenomen. We zien een aantal verbeteringen, zoals de betere bescherming van vogels en vleermuizen tegen windturbines, maar we zien ook risico’s, en dan vooral het risico op een wildgroei aan ‘economische’ activiteiten die vooral ten koste gaat van dat wat wij als provincie zouden moeten beschermen.

Autochtoon plantmateriaal in de bossenstrategie
De aarde. We vinden het positief dat een regeling is opgenomen voor het aanpassen van de herplantplicht aan de bossenstrategie. De aarde heeft behoefte aan bomen, veel bomen, om water vast te houden, en de aarde te verkoelen. Om de dieren een huis te geven en de mensen een goede gezondheid.

Maar voorzitter, nog maar twee à drie procent van de Nederlandse bossen bestaan 'voor een substantieel deel' uit autochtone wilde bomen en struiken. Dat is de schrikbarende conclusie van ecoloog Bert Maes na dertig jaar veldwerk door heel Nederland.

Hoe komt dat nu? Ik ga het u uitleggen. In Nederland worden op grote schaal de verkeerde bomen geplant. De Bossenstrategie heeft blijkbaar een te sterke focus op CO₂, waardoor niet wordt gekeken naar gebiedseigen soorten. Het kan zelfs zo zijn dat met niet-autochtone bomen en planten het verlies van biodiversiteit kan versnellen.

Het planten van niet-autochtoon plantmateriaal kan er voor zorgen dat we niet de juiste voeding voor insecten aanplanten, of dat de bomen en struiken in bloei staan terwijl de insecten nog niet actief op zoek zijn naar voedsel. Daarom vragen wij het college in het kader van een verantwoorde beplanting en herbeplanting, om bij het planten van bomen en struiken de voorkeur te geven aan autochtoon plantmateriaal. We dienen daarvoor met CU-SGP een motie in.

Zandpaden
Steeds meer Brabantse zandpaden worden de afgelopen decennia door gemeenten verhard of zelfs weggeploegd. De zandpaden in Brabant zijn afgelopen jaren verschillende keren in het nieuws geweest: de Van Gogh-paden in Zundert bedolven onder een laag granuliet. Het is echt een treurige aanblik.

En dat terwijl zandpaden belangrijk zijn voor natuur en landschap, maar ook een toeristische functie vervullen. De Brabantse zandpaden komen niet terug in de Omgevingsverordening, dat willen wij met een motie graag rechtzetten. Deze motie dienen we in met SP en Lokaal Brabant.

Vogels en vleermuizen beschermen tegen windturbines
Dan de wind. Het maakt niet uit of er voor- of tegenwind is, de vogels en vleermuizen hebben de lucht nodig om van A naar beter te gaan. Het is voor hen van levensbelang. Windturbines zullen in de toekomst een steeds prominenter rol spelen in het Brabantse landschap. En met de komst van meer windturbines vallen er ook meer slachtoffers onder vogels en vleermuizen.

Op 13 november 2020 hebben de Staten besloten dat bij het plaatsen van turbines alle mogelijke relevante mitigerende maatregelen moeten worden genomen. De provincie Noord-Brabant heeft zich voor de uitwerking van de motie aangesloten bij het samenwerkingstraject NIEWHOL. NIEWHOL geeft vooral regels over monitoring achteraf, maar niet ter voorkoming van slachtoffers.

Wij zien dat de huidige formulering in de Omgevingsverordening onnodig ruimte laat voor interpretaties. We hebben het college hier een brief over gestuurd. Het college geeft aan dat niet alle technieken werken, en dus niet alles verplicht moet zijn. En dat klopt, de motie roept ook op tot mogelijke en relevante technieken. Er is inmiddels voldoende ervaring met detectiesystemen met stilstandsvoorzieningen, die bewezen effectief en efficiënt zijn.

Ook is bekend dat er bij vrijwel alle windturbineprojecten slachtoffers vallen, en dus dat maatregelen eerder wel dan niet nodig zijn. Monitoring achteraf is dus absoluut noodzakelijk.

Daarom vragen we het college met een motie om de eerder aangenomen motie volledig uit te werken in de Omgevingsverordening. Daar bovenop vragen we het college om bij de vergunningverlening te zorgen dat elke windturbine op zijn minst technisch voorbereid is op de installatie van detectiesystemen, en ook dat elk windturbinepark moet beschikken over een detectiesysteem met stilstandvoorziening.

Voorzitter, we verliezen tijd, want initiatieven die nu worden aangevraagd beschikken niet over de beste technieken om vogels en vleermuizen te sparen. Laten we er voor zorgen dat niet nog een zeearend onnodig in een wiek vliegt.

Water
Water is van levensbelang. Het is maar zeer de vraag of we onze waterdoelen gaan halen. De cumulatieve negatieve effecten van landbouwgif, mest, drugsafval en andere schadelijke stoffen zorgen ervoor dat we de waterdoelen niet halen. Ze geven in ieder geval geen rooskleurig beeld. Vooral in de groenblauwe mantel, waar veel functies samenkomen, is dit een probleem. Daar kunnen wij op provinciaal gebied wat aan doen.

Wij vragen GS dan ook om in beeld te brengen in welke gebieden in de groenblauwe mantel het water van slechte kwaliteit is, en om aanvullende instructieregels te geven richting gemeenten en waterschappen zodat er voor kan worden gezorgd dat voor de waterkwaliteit nadelige activiteiten kunnen worden beperkt. We dienen deze motie in met Lokaal Brabant.

Groene groei is een illusie
Tot slot. Economische groei is niet de oplossing van onze problemen, maar juist de oorzaak van die problemen. Groene economische groei is een illusie. Technische oplossingen zijn vaak lapmiddelen. Regels worden vaak als beklemmend gevoeld, en dat geeft juist aan de wij geen grenzen kennen.

Voorzitter, er zijn natuurlijk nog veel meer mogelijkheden om de kwetsbare waarden te beschermen; de natuur, onze gezondheid en het klimaat. We hebben wind, water en de Aarde hard nodig.

Tweede termijn

Laten we inderdaad eens inzetten op wonen, en verschillende woonvormen. We staan positief tegenover de motie van de VVD over meervoudig woninggebruik en de ruimte voor ruimte regeling. Ik meen dat mevrouw Dirken later nog noemde natuur als onderdeel van die ruimtelijke kwaliteit. Dat vinden wij een hele positieve insteek. Kunnen we dat concreter maken? Want we vinden elkaar als we de ruimte voor ruimte-regeling gebruikt wordt om enerzijds te slopen en anderzijds te wonen, plus de natuurdoelen te behalen. Zullen we beginnen met 50 procent natuur?

Mevrouw de Hoon (CDA) refereerde er al naar: als Brabant zijn we opnieuw vooruitstrevend omdat we het inderdaad mogelijk maken om aan de uitstootregels te voldoen met minder dieren. Een brief van een veehouderij aan PS gericht zette ons op dat spoor. En fijn dat we dat spoor ook kunnen volgen.

Wat de fractie van Partij voor de Dieren betreft maken we van dat spoor een snelweg. Goed voor de dieren, goed voor de natuur, en goed voor het klimaat. En goed voor de boeren. Win win win. En laten we ook boeren perspectief geven door volop in te zetten op de plantaardige eiwittransitie.

De heer Heijmans (SP) heeft me weer veel wijzer gemaakt over woningen. Ik kan me goed inbeelden dat in een tiny house alles past en dat die niet groter dan 50 m² zijn. Dus als we daar beleidsvrijheid kunnen geven vinden we dat prima. De vraag naar andere woonvormen is groot, en wij zouden dat zeker moeten ondersteunen.

De glas voor glas-regeling, of de wijziging ervan die mevrouw Van Kessel (D66) noemde, was ons ook opgevallen. Feitelijk laten we bestaand beleid los, en laten we weer solitair glas toe en zelf groeien. We hadden jaren geleden al onderzocht dat solitair glas ongewenst is, om verschillende redenen. Dus we maken hier nieuw beleid, en onverstandig beleid. Vraag die ik heb aan mevrouw Van Kessel, wat wilt u er aan doen? En kunnen we elkaar vinden?

De zorgen die de heer Ludwig (GL) schetste delen we, als het gaat om het nemen van mitigerende maatregelen bij wegen, alsook om de omgevingskwaliteit. Want wat betekent omgevingskwaliteit precies. De Omgevingsverordening geeft er geen uitsluitsel over, en het is in feite een open norm. We moeten maar afwachten wat het resultaat is. Richting de heer Ludwig de vraag: wat nu? Wij zijn zoekende.

Over de stallen, voorzitter. De heer De Bie (Groep De Bie), het was de minister van LNV zelf die onze Tweede Kamer-fractie wist te melden dat 70 procent van stallen met varkens volautomatische stallen zijn. Daar komt geen boer aan te pas. Laten we ons dat even beseffen voordat we als PS de portemonnaie trekken. Of een datum ter discussie stellen. Want zoals mijn collega Vlasveld eerder zei, maken we beleid voor de boer of doen we het voor de aandeelhouders? Want nu gaat ons geld linea recta naar de varkensbaronnen.

Dank aan het college voor uw steun aan onze motie autochtoon plantmateriaal. Een stap in de goede richting denken wij.

Over zandpaden. De vorige Commissaris van de Koning was lid van de Brabantse hoeders. Bent u ook al hoeder, voorzitter? Die hoeders spraken zich in 2019 uit voor bescherming van de zandpaden. Er is zelfs een film gemaakt, en een handleiding bescherming zandpaden.

Feitelijk zegt de gedeputeerde: “we beschermen al zandpaden, op provinciaal niveau, en gemeentelijk niveau, en we laten het zo”. Dat is een keuze en niet onze insteek. Eén regel is makkelijker dan twee en één kaart van de provincie is makkelijker dan meerdere kaarten bij gemeentes.

En windturbines, het doel is minder slachtoffers, minder dan als er geen maatregelen worden genomen. We hebben in de aangenomen motie expres geen concrete techniek genoemd, want volgend jaar kan er een betere techniek zijn. Maar dat technieken zoals detectiesystemen werken staat buiten kijf. En dat de ene techniek beter werkt dan een andere is ook bekend. Dus dan kiest u voor de best beschikbare techniek. Weet u, een stilstandstechniek werkt zo goed omdat je het kunt aanpassen aan die monitoring, die we ook hebben afgesproken. Wij zien geen problemen. PS eerder ook niet volgens mij.

Water. Goed dat de gedeputeerde zegt dat, indien nodig, er aanvullende regels kunnen komen om de waterkwaliteit te verbeteren. Maar wel pas als waterschappen of gemeentes erom vragen. En we weten ook dat we de doelen niet halen, ook omdat het bij de waterschappen niet heel erg opschiet. Heeft de gedeputeerde voldoende in beeld waar de zwakke plekken zitten in die groenblauwe mantel?