Begroting 2020

Deze week werd in een opinieartikel in het Brabants Dagblad een treffende vergelijking gemaakt tussen de ontwikkeling van de industriële veehouderij en het piramidespel. De stikstofcrisis heeft duidelijk gemaakt dat we de rekening voor groei niet eindeloos kunnen doorschuiven.

Dat heeft niet alleen betrekking op de intensieve veehouderij. Ons hele economische systeem is gebaseerd op oneindige groei, terwijl Brabant en de aarde eindig zijn. De klimaatcrisis heeft dit pijnlijk duidelijk gemaakt, maar blijkbaar nog niet duidelijk genoeg.

Met trots wordt in de begroting geconstateerd dat de economische groei in Brabant groter is dan het Nederlands gemiddelde. Partijen hier zouden tevreden moeten zijn. Maar we doen er nog een schepje bovenop. Er moeten de komende tien jaar 120.000 woningen bij komen. Meer woningen, meer bedrijven, meer wegen.

Maar tegelijk ook meer extensievere landbouw, zonneweides en windmolens die we ook nog ergens kwijt moeten. De vergelijking met het piramidespel is niet vergezocht. We lijken de grenzen van onze kostbare ruimte te overschrijden.

Economie, wat willen we bereiken?
En voorzitter, wat willen we gaan bereiken met het economisch programma? Er staan mooie woorden, maar de meeste doelstellingen zijn niet SMART-geformuleerd. Er ontbreken veel streefwaarden. Er worden indicatoren genoemd als ‘toename van het bruto regionaal product’ en ‘aantal handelsmissies’, maar zonder kwantificatie. Lekker liberaal, een beetje freewheelen met belastinggeld. Maar waar kunnen we Gedeputeerde Staten straks op afrekenen? Graag een reactie van Gedeputeerde Staten.

Verdozing van het landschap
Eén van de uitingen van het piramidespel dat we nu spelen is de blijvende groei van het aantal logistieke blokkendozen, door de provincie gefaciliteerd. Een gevolg hiervan zien we in de leegstand van de winkels in de binnensteden.

Mensen die niet meer overdag in een winkel werken, maar ‘s nachts op een industrieterrein, waar je overigens vaak met goed fatsoen niet met OV kunt komen, maar waarvoor je een auto nodig hebt.

We zien de gevolgen ook in de ‘verdozing’ van ons landschap. Experts, zoals het college van Rijksadviseurs, geven aan dat vanuit de logistieke sector voorlopig een forse ruimtevraag zal blijven bestaan. Terwijl daar steeds meer weerstand tegen komt. We dienen samen met Lokaal Brabant een motie in ter bescherming van het open landschap.

Energiebesparingsplicht voor bedrijven
En nu we het toch over grote bedrijven hebben: Sinds 1993 hebben een groot aantal bedrijven de plicht om energiebesparingsmaatregelen met een terugverdientijd van maximaal 5 jaar te nemen. Die plicht wordt helaas in behoorlijk mate niet nageleefd. We zouden onze provinciale rol daarin moeten nemen, en daarom dienen we daarvoor een motie in.

Nedersoja als toekomstperspectief voor veehouders in het nauw
Voorzitter, nu naar landbouw, en er is terecht al veel over gezegd. Een landelijk idee van D66 om het aantal landbouwdieren te halveren deed de agrarische emmer overlopen. Deze week konden we lezen dat ook het CDA begint te twijfelen aan de bulkveehouderij voor de export.

Voorafgaand aan het historisch besluit van 7 juli 2017 hebben we de grafieken gezien van de aantallen veehouders die noodgedwongen moeten stoppen, en met het huidige systeem is dat onontkoombaar. Geen plek voor kleine boeren, geen plek voor jonge boeren.

Maar de provincie biedt ondersteunende maatregelen, zoals 'Werk voor werk', waarmee de provincie en ZLTO stoppende veehouders aan ander werk helpen. Als je dan de website bekijkt, zie je dat de ZLTO denkt aan niet-agrarische beroepen als autospuiter, dakdekker, servicemonteur en Ziggo expert.

Maar boeren willen boeren, en de Friese vlaggen ten spijt horen boeren wel bij Brabant. Wij willen stoppende veehouders een agrarisch toekomstperspectief bieden. Wij vragen Gedeputeerde Staten daarom met een motie – ook ingediend door D66 en Lokaal Brabant – om de veelbelovende kansen van Nedersojateelt onder de aandacht te brengen bij stoppende veehouders. Want het Nedersoja-project is dermate succesvol, en het is tijd voor opschaling en voor een professionele uitrol van Nedersoja, ook in Brabant.

Een kleine twee jaar geleden uitte gedeputeerde Spierings haar zorgen over het feit dat 1/8ste van Brabant uit maïs bestaat, en stelde al soja als alternatief voor. Laat het college deze handschoen oppakken.

Kringlopen sluiten
Voorzitter, met de opschaling van sojateelt dragen we ook bij aan het sluiten van de kringlopen. Dat is niet toevallig ook één van de provinciale landbouwambities; het sluiten van de kringlopen op Noordwest-Europese schaal. Echter dat is bijvoorbeeld niet de doelstelling van megamestverwerker MACE in Oss.

Uit beantwoording van onze vragen blijkt dat het plan is om de gedroogde mest naar Azië te exporteren. Gedeputeerde Staten stellen geen voorwaarden te kunnen stellen die dit uitsluiten.

Maar nu de provincie andermaal inzet op meer grote mestfabrieken, hebben we een situatie waarin we onze eigen kringloopambities actief tegenwerken: en dat is gek.

Daarom vragen wij de gedeputeerde via een motie, samen met Lokaal Brabant, of zij bereid is te onderzoeken op welke wijze voorkomen kan worden dat de provincie initiatieven faciliteert en/of ondersteunt, waarvan de bedrijfsvoering ingaat tegen de provinciale ambitie van het sluiten van de kringlopen.

Zonder de bomen het bos niet meer zien
Voorzitter, van de economie, zijn we via de landbouw nu bij de natuur aangekomen. Eén van de natuurambities van het college is meer hectares bos en meer variatie in bomen. Maar ook worden mogelijkheden voor houtproductie genoemd, wat deels in tegenspraak is met de plannen voor het vastleggen van CO2 en bestendiging van de biodiversiteit.

In Brabant is het aantal hectare bosareaal geslonken van 77.105 in 2013 naar 74.641 in 2017. Uit een rapport van de Internationale Unie voor Behoud van Natuur blijkt dat 42 procent van de boomsoorten in Europa met uitsterven wordt bedreigd. Het gaat ook om ondergewaardeerde en niet nader bestudeerde soorten die de ruggengraat van de Europese ecosystemen vormen, en die bijdragen aan de gezondheid van onze planeet.

Wij willen meer inzicht in de gezondheid van bomen, de soorten bomen, en van het aantal bomen in Noord-Brabant. Daarom dienen wij vandaag een motie in voor een Brabant-brede bomenmonitor.

Faunaopvang
Voorzitter, na de flora ook aandacht voor de fauna, voor de opvang van gewonde dieren.

Het Vogelrevalidatiecentrum Zundert trok eerder dit jaar aan de bel. De opvang kampt met financiële problemen nadat in 2017 de subsidieregeling opvang inheemse dieren is vergeven. Zonder provinciale steun kan de opvang niet alle dieren opvangen die het krijgt aangeboden.

Met andere woorden: nu de provinciale dekking is weggevallen, dreigt het scenario dat minder dieren opgevangen kunnen worden. Voor deze dieren, die niet kunnen worden opgevangen, heeft een ieder een wettelijke zorgplicht, ook de provincie. Deze dieren behoren tot de natuur, en natuur is een kerntaak van de provincie.

Om die redenen dienen wij vandaag samen met Lokaal Brabant een motie in, voor structureel budget voor de opvangcentra die niet zonder ons kunnen, of voor het opnieuw openstellen van de subsidieregeling opvang inheemse dieren Noord-Brabant.

Een einde aan dierproeven
De dieren in het wild zijn onderhevig aan menselijke inmenging, maar laten we de vele dieren in de Brabantse dierproefcentra niet vergeten. Helaas staat Brabant ruim boven het Nederlands gemiddelde als het gaat om gebruik van, en handel in, en fokken van proefdieren.

Eerder hebben wij een motie van de PVV aangenomen, waardoor de provincie de handschoen heeft opgepakt om de innovatiekracht van onze bedrijven en kennisinstellingen in te zetten voor onderzoek naar alternatieven voor dierproeven.

Afgelopen zomer zouden we daar een plan van aanpak over ontvangen. We horen graag van Gedeputeerde Staten wanneer we zo’n plan kunnen verwachten? Ook willen we graag dat de in het bestuursakkoord genoemd ethische toets daarbij wordt betrokken. We dienen hiervoor een motie in.

Aandacht voor dierenmishandeling in criminaliteit
Voorzitter, dan veiligheid. Eén van de bestuursopdrachten die dit college voorstellen betreft o.m. de aanpak van ondermijnende criminaliteit. Uit veelvuldig onderzoek is aannemelijk geworden dat er een tweerichtingsrelatie bestaat tussen (zware) criminaliteit en dierenmishandeling. Criminelen mishandelen vaker dieren en diermishandelaars zijn vaker op andere vlakken ook crimineel.

In het veiligheidsbeleid missen wij hier aandacht voor. We dienen daarom breed gedrage een motie in die vraagt om binnen de portefeuille Veiligheid hier aandacht aan te besteden en meer concreet om de expertise te combineren van Samen Sterk in Brabant (SSiB) enerzijds, en de Dierenpolitie en het Landelijk Expertisecentrum Dierenmishandeling anderzijds.

Brede Welzijnsindicator
Voorzitter, we zouden graag opnieuw aandacht vragen voor de Brede Welzijnsindicator. Twee-en-een half jaar geleden is motie 35a aangenomen, waarmee werd verzocht te onderzoeken op welke wijze de Brede Welvaartsindicator in IPO-verband kan worden gehanteerd. Gedeputeerde Merrienboer gaf aan dat het ontwikkelstadium van de BWI nog niet ver genoeg is.

We zijn ondertussen twee jaar verder en de Brede Welzijnsindicator is weer verder ontwikkeld. Is de gedeputeerde bereid om te bekijken of de BWI ondertussen wel geschikt is?

Voet van het gas
Voorzitter, ik begon mijn bijdrage over het huidige onhoudbare systeem gebaseerd op de illusie van eindeloze groei. Het wordt steeds duidelijker dat onze manier van leven niet duurzaam, niet volhoudbaar is. En dat heeft betrekking op vrijwel alle provinciale thema’s; ruimte, energietransitie, landbouw, natuur, het welzijn van de Brabander, en de dieren in Brabant.

Wat de Partij voor de Dieren betreft komt er meer inzet op welzijn en minder op welvaart. Geen oneindige economische groei. Niet meer, maar beter.

De voet moet van het gas, en dat is gelijk de titel van onze laatste motie, die Lokaal Brabant met ons mee indient. Daarmee roepen we Gedeputeerde Staten op onderzoek te doen naar een optimale verlaging van de snelheidslimieten op onze provinciale wegen, om zo bij te dragen aan een breed scala aan provinciale ambities: minder fijnstof, minder stikstof, minder geluidsoverlast, minder CO2-uitstoot, minder verkeersdoden en minder aangereden dieren.

Dank u wel, voorzitter.